Vừa qua có trường hợp một bạn trẻ người Việt Nam đang sống tại Đức đăng đàn oán trách người thân của mình tại Đức đã lợi dụng sức lao động của mình trong nhiều năm. Câu chuyện của bạn trẻ này nhanh chóng lan truyền khắp nơi, và đó không phải là trường hợp duy nhất trở nên “phẫn nộ” sau khi tìm mọi cách sang Đức để có thể theo đuổi ước mơ đổi đời của mình.
Làn sóng sang Đức “đổi đời”
Kể từ sau khi bức tường Berlin sụp đổ, thống nhất đông và tây Đức, vẫn còn hàng ngàn, thậm chí hàng trăm ngàn người Việt lao động ở Đông Đức không nhận tiền bồi thường để trở về với quê hương. Đó là vì nhiều lý do chủ quan, khách quan mà then chốt nhất là vì muốn bám trụ lại Đức để đổi đời. Sau hơn 25 trôi qua, nhiều gia đình người Việt có hộ chiếu Đức vô thời hạn và ăn nên làm ra. Nghề nghiệp chính của họ thường là mở các cửa hàng bán quần áo, làm nail, bán thực phẩm châu Á, mở quán ăn châu Á và số ít kinh doanh các loại hình dịch vụ cao cấp hơn như bất động sản. Áp dụng kinh nghiệm của mình, họ tìm cách đưa người thân, gia đình, người quen ở Việt Nam sang Đức để “đổi đời” như thế hệ của họ.
Bên cạnh việc sang Đức bằng việc trợ giúp của người thân tại Đức, nhiều bạn trẻ Việt Nam cũng kéo sang Đức để du học với mục đích chính là sang cầm cự rồi tìm cách ở lại bằng cách tìm kiếm việc làm, thậm chí là kết hôn (thật lẫn giả). Một phần họ chọn Đức vì được miễn học phí, chi phí ăn ở rẻ hơn nhiều so với Mỹ, Á hay thậm chí các nước Âu khác. Đặc biệt từ khi tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức, siết chặt chính sách nhập cư, trên mạng xã hội dù chưa có những khảo sát cụ thể nhưng cũng cho thấy khá rõ sự thay đổi xu hướng du học từ Mỹ sang Đức mạnh mẽ hơn trước đây.
Những lầm tưởng về “giấc mơ nước Đức”
Một số lập luận nghe qua tưởng chừng có lý nhưng lại rất “ngô nghê” của nhiều bậc phụ huynh lẫn các em sinh viên khi tìm đến “giấc mơ nước Đức”.
Thứ nhất, sang Đức có người thân chăm lo, không mất gì, nên lo gì mà không đi để đổi đời. Nhiều thanh niên khi sang tới Đức mới vỡ mộng, vì không phải sang được chăm lo chu đáo, tập trung việc học, mà họ phải phụ giúp công việc làm ăn của người thân, từ việc chạy bàn, phụ bếp, đến những việc chân tay khác. Đã có trường hợp cảm thấy sốc và kiệt sức, phải tìm cách trốn về nước nhưng cũng không dám về vì việc học dở dang và nghĩ đến sĩ diện gia đình. Có trường hợp bức xúc, chửi mắng thậm tệ, tố cáo cả cô, chú ruột trên mạng xã hội vì bóc lột sức lao động của cháu trong nhiều năm. Có trường hợp phải bỏ học, tiếp tục theo nghiệp chạy bàn, làm thêm theo giờ đổi lại những đồng lương ít ỏi và mỏi mòn chờ đợi ngày có hộ chiếu vô thời hạn cho đến hết tuổi thanh xuân.
Thứ hai, nhiều người nghĩ rất đơn giản rằng cứ chọn ngành nghề gì đó học đại để được sang Đức rồi thế nào cũng có cách ở lại chứ không có bất kỳ hứng thú hay tìm hiểu trước. Trường hợp này xem ra phổ biến. Hệ quả là, học không thể tốt nghiệp, mất cả chục ngàn euro mỗi năm để trang trải chi phí rồi phải về nước khi gia đình ở Việt Nam không còn khả năng chu cấp, thậm chí đổ nợ. Hoặc giả là tìm kiếm việc làm chân tay để kiếm bạc lẻ và tấm giấy hợp pháp ở lại Đức; hay có khi kết hôn giả để không phải ê chề trở về quê hương vì vỡ giấc mộng châu Âu. Họ phải khởi đầu những ngày tháng tuổi trẻ ở Đức bằng cách quên đi ước mơ của mình, vật lộn với cuộc sống quanh quẩn trong các hàng quán, khu chợ để nhận những đồng trợ cấp ít ỏi từ nước Đức như kiểu những người Việt cố gắng bám víu lại Đức cách đây vài thập kỷ.
Thứ ba, nhiều người ở Việt Nam dù có năng lực, có chỗ đứng xã hội và thu nhập ổn định vẫn tin rằng sang Đức dù làm thuê cũng tốt hơn ở Việt Nam. Suy nghĩ này dẫn đến hệ lụy từ chỗ họ có thể sống bằng sức lao động của chính bản thân, sang tình thế phải sống phụ thuộc vào các mức trợ cấp xã hội của nước Đức. Trong khi đó bản thân họ khi sang Đức cũng phải lao động chủ yếu chân tay, nhưng đến khi nhận ra thì cũng khó có thể trở về vì việc làm, điều kiện sống tốt ở Việt Nam không còn nữa. Đó là lý do, có trường hợp đã từ chối sang Đức làm việc 3 năm (cùng với vợ con), vì sau khi tính toán thiệt hơn về mặt kinh tế và nghề nghiệp lâu dài, sang Đức sẽ chịu thiệt thòi hơn rất nhiều.
Cân nhắc điều gì khi muốn sang Đức “đổi đời”?
Một là phải bỏ định kiến sống ở Việt Nam không bằng ở Đức. Thừa nhận rằng trợ cấp xã hội, giáo dục, y tế ở Đức tốt hơn ở Việt Nam, nhưng không có nơi nào cho không người dân điều gì. Ở Đức nếu muốn nhận trợ cấp xã hội thì cũng phải lao động; tiền trợ cấp cũng chỉ đủ sống chứ đừng nghĩ chuyện đổi đời. Nếu có việc làm ổn định phải chấp nhận mức thuế rất cao, có khi lên đến 30% hay thậm chí 40%. Việc định kiến sang Đức tốt hơn sẽ vô tình khiến bạn bỏ qua những cơ hội phát triển ở Việt Nam. Hai là phải xác định rõ sang Đức khả năng theo học tới đâu và việc làm ra sao. Giáo dục Đức không dễ, nhất là học đại học hay cao học. Ngay cả người bản xứ cũng vất vả để tốt nghiệp, vậy nên phải giỏi tiếng Đức và hiểu ngành học để có thể đương đầu lâu dài, xin việc làm và có thể định cư lại Đức. Thứ ba, cẩn trọng với các trường hợp người thân bảo lãnh qua để “làm người lao động” chứ không phải để “học tập và đổi đời”. Sự tự chủ về tài chính và học tập là rất quan trọng để có thể học tập và lập nghiệp tại Đức ngay cả khi có người thân.
Văn Hồng
© 2024 | Du Học Đức - Thông tin du học Đức
Cập nhật - trao đổi và kinh nghiệm du học ở Đức từ năm 2000