Không giống bất kỳ một nhạc trưởng nào khác của thế kỷ 20, tiếng tăm của Karajan vượt xa khỏi tháp ngà của âm nhạc cổ điển. Cho tới hôm nay, vị „nhạc trưởng truyền thông“ đầu tiên trong lịch sử âm nhạc này vẫn là tấm gương cho các nhạc sĩ mọi thể loại.
Mục tiêu của ông là âm thanh hoàn hảo – âm thanh hay tuyệt đối, không bị gợn bởi các tạp âm. Đối với Herbert von Karajan mỗi một giọng điệu, một nhạc cụ đều cần được nhận biết rõ ràng. „Âm thanh vàng“ này cho tới nay xem ra vẫn không hề mất đi ảnh hưởng của nó. Vị nhạc trưởng ngôi sao, mà ngày sinh lần thứ 100 của ông được kỷ niệm vào ngày 5.4. năm nay, và cuộc tìm kiếm âm thanh hoàn hảo của ông đến nay vẫn gợi cảm hứng cho các nhạc sĩ thuộc mọi thể loại âm nhạc.
Nữ ca sĩ giọng bán kim Christa Ludwig nói thế này: Karajan đã xem trọng „sự phân nhạc tiết hay, âm thanh đẹp và lối chơi luyến láy“. Chuyên gia Lenny Kravitz nói: "Karajan là nghệ sĩ Rock'n'Roll."
Karajan một lần, Karajan mãi mãi
Đối với Mike Oldfield, người vừa trình làng tác phẩm đầu tay "Music of the Spheres" cùng dàn nhạc giao hưởng, thì Karajan là vị nhạc trưởng mà các đọc và cách thể hiện một tác phẩm cổ điển của ông đã đưa ra những chuẩn mực. "Khi tôi tìm một ấn phẩm ghi lại một tác phẩm cổ điển, thì trong phần lớn trường hợp tôi đều quyết định chọn phần trình tấu dưới sự chỉ huy của Karajan. Người ta đã đồng nhất bản thân với cách thể hiện của ông đến mức khi nghe cũng chính bản nhạc ấy do người khác chơi sẽ thấy có điểm không ổn.
Do cảm nhận được cái mà công chúng thích nghe, tất nhiên Karajan ngay thuở sinh thời đã bị phê phán là theo chủ nghĩa thông tục. Các đồng nghiệp như Nikolaus Harnoncourt gián tiếp chỉ trích ông là đã hạ thấp âm nhạc cổ điển xuống cấp „tô điểm cho các buổi tối“.
Quái nhân kỹ thuật và nhạc trưởng truyền thông
Không thể tranh cãi rằng về mặt kỹ thuật Karajan cũng đã đưa ra những chuẩn mực. Hẳn ông cũng xứng đáng là vị „nhạc trưởng truyền thông“ đầu tiên trong lịch sử âm nhạc và nhà quản lý âm nhạc quy mô lớn thành công đầu tiên.Vì Karajan là một trong những người đi tiên phong trong việc chuyển âm nhạc sang hình ảnh. Ngay từ những năm 30 của thế kỷ trước, Karajan đã quan tâm đến các khả năng của đĩa hát. Ông cũng thuộc những người tiên phong của băng hình âm nhạc.
Cũng với ý chí ngoan cường mà với nó ông luôn vươn tới thành tích cao nhất trong mọi việc mình làm, Karajan đã sử dụng những công cụ kỹ thuật hiện đại nhất thời đại mình để sản xuất những bộ phim âm nhạc cũng như các bộ phim quay lại những buổi hòa nhạc và trình diễn nhạc kịch của mình. Cùng với người đứng đầu tập đoàn Sony thời bấy giờ là Akio Morita, Karajan đã thúc đẩy việc phát triển Compact Disc (CD).
"Chỗ nào cũng cần tôi"
Karajan còn được ca ngợi có con mắt tinh đời phát hiện nhân tài. Ông đã phát hiện ra các nữ ca sĩ Hildegard Behrens và Agnes Baltsa cũng như nữ nghệ sĩ vĩ cầm Anne-Sophie Mutter. Thế nhưng khi lên kế hoạch cho công danh sự nghiệp của mình, ông cũng không phó mặc cho sự ngẫu nhiên nào. Thế nên ông – rõ ràng vì lý do sự nghiệp – đã gia nhập tổ chức NSDAP của Adolf Hitler, nhờ đó mà ông được làm việc ở Berlin.
Sự nghiệp của Herbert von Karajan lên theo chiều thẳng đứng, tuy nhiên phải sau Thế chiến thứ hai. Sau cái chết Wilhelm Furtwängler, năm 1955 ông trở thành người đứng đầu dàn nhạc hòa tấu Berlin và giữ nguyên cương vị đó cho tới khi sắp mất. Có những thời kỳ ông cũng lãnh đạo các liên hoan âm nhạc ở Salzburg và nhà hát nhạc kịch quốc gia ở Viên. Ông thường xuyên được mời sang chỉ huy dàn nhạc ở New York và Milan. Một câu chuyện cười đã tóm tắt sự có mặt ở khắp nơi của ông như sau: Karajan đặt chân tới một nơi nào đó và gọi một chiếc Taxi. Khi người lái Taxi hỏi: „Đi đâu đây, thưa ông?“, ông bèn đáp: „Đâu cũng được, chỗ nào cũng cần tôi“.
Herbert von Karajan có một vị trí quyền lực mà không một nhạc trưởng nào khác của thế kỷ 20 có được. Vị trí này chỉ bị đổ vỡ vào những năm cuối đời ông, khi ông trở nên ốm yếu và bất hòa với các nghệ sĩ chơi trong dàn nhạc hòa tấu Berlin. Karajan mất vào ngày 16. 7.1989 tại Anif bei Salzburg, hưởng thọ 81 tuổi..
Nguồn: Deutsche Welle
© 2024 | Du Học Đức - Thông tin du học Đức
Cập nhật - trao đổi và kinh nghiệm du học ở Đức từ năm 2000